H.J.A. Hoflandlezing 2018: Film, geschiedenis en herinnering

Het beeld dat wij van het verleden hebben, is grotendeels gevormd door films: historisch filmmateriaal, documentaires, maar bovenal speelfilms. Die beelden hebben een enorme kracht, we kunnen ons er niet of nauwelijks van los maken – ook al weten we dat we naar acteurs kijken en de meeste scenes verzonnen zijn. In het geval van films over Rome of het Engelse hof onder Hendrik VIII maken we ons daar niet druk over, maar dat wordt al snel anders wanneer die films over de recente geschiedenis gaan of de Jodenvervolging of de slavernij tot onderwerp hebben. Deze lezing wordt gegeven door Frank van Vree en zal, aan de hand van voorbeelden, uitvoerig op beide onderwerpen ingaan. Wat doen filmbeelden met ons? En zouden er wetenschappelijke of ethische grenzen moeten worden gesteld aan de filmische verbeelding van het verleden?

Frank van Vree is historicus en directeur van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. Hij geeft dit jaar de H.J.A. Hoflandlezing in Rotterdam, met als thema de morele standaard van de verbeelding van de Tweede Wereldoorlog.

Aansluitend aan de lezing gaat Liesbeth Levy (directeur LOKAAL) in gesprek met Frank van Vree, Halil Karaaslan (docent maatschappijleer), Paul van der Laar (directeur Museum Rotterdam, associate Professor Erasmus School of History, Culture & Communication) en Arthur Bueno (documentairemaker, zijn film over Tuschinski gaat diezelfde avond om 20.00 uur in première) onder meer over hoe wij nieuwe Rotterdammers bij de Rotterdamse geschiedenis kunnen betrekken en wat daarvoor nodig is, ook qua beeld.

Aanmelden
De lezing wordt georganiseerd door ‘Initiatiefgroep 14 mei’ in samenwerking met LOKAAL en is gratis toegankelijk, mits aangemeld. Inloop is 16.00 uur, start lezing om 16.30 uur. Aanmelden kan via de website van LantarenVenster.

Na 14 mei wordt de lezing gepubliceerd op de website van LOKAAL en op www.brandgrens.nl.

Herdenking bombardement Rotterdam 2018: Abraham Tuschinski
Op 14 mei gedenkt Rotterdam het bombardement van 1940, toen in luttele minuten de binnenstad in de as werd gelegd door vliegtuigen van het Duitse leger. Sinds 2007 wordt dit moment herdacht, niet uit gevoelens van nostalgie of uit een omzien in wrok, maar met het oog op de toekomst. De herdenking van het bombardement is voor de onderlinge verbondenheid van de burgers nu en in de toekomst van belang.

De ‘Initiatiefgroep 14 mei’ organiseert een scala aan gedenkmomenten om terug te blikken én vooruit te kijken.

Dit jaar staat Abraham Tuschinski, geboren op 14 mei 1886 in Polen en oprichter van de Tuschinki-theaters, centraal. Tuschinski is in Nederland een begrip vanwege zijn inspanningen om film en theater als een volwaardig artistiek product te promoten. Hij geloofde in de opvoedende waarde van film en stak zijn nek uit voor avant-garde films. In die zin was hij ook een pionier. Film wordt tegenwoordig in toenemende mate erkend als een belangrijk medium in kennisoverdracht en in herinneringscultuur.

In 1911 opende Tuschinski zijn eerste van uiteindelijk vier Rotterdamse bioscopen. Pas in 1921 opende hij het Theater Tuschinki in Amsterdam. Op zijn verjaardag, tijdens het bombardement van 14 mei 1940, verloor hij al zijn Rotterdamse bioscopen. In 1942 werd Tuschinski opgepakt en naar Westerbork overgebracht en vervolgens gedeporteerd naar Polen. Hij werd op 17 september 1942 in Auschwitz vergast.

Over de H.J.A. Hoflandlezing
De in 1927 in Rotterdam geboren en zomer 2016 overleden schrijver en journalist Henk Hofland schreef in 2007 in opdracht van de Initiatiefgroep het eerste essay ‘14 mei’. Als eerbetoon aan deze journalist en essayist wordt sinds 2017 door de Initiatiefgroep 14 mei  een jaarlijkse H.J.A. Hoflandlezing georganiseerd. Met deze lezing wordt het bombardement herdacht als een blijvend keerpunt in de stadshistorie, maar daarbij wordt nadrukkelijk een lijn met de actualiteit gelegd. De Initiatiefgroep hoopt dat de schrijvers die worden uitgenodigd om deze lezing te houden de impact van verwoesting net zo onuitwisbaar in ons collectieve geheugen weten te markeren als Hofland dat in zijn essay van 2007 deed.